SNOVI MIHAILA BULGAKOVA

Knjiga Olivere Žižović Snovi Mihaila Bulgakova pristupa iz perspektive snova interpretaciji jednog od najznačajnijih i umjetnički najuspešnijih romana XX stoljeća, Majstoru i Margariti Mihaila Bulgakova. Pokazuje se da su snovi dio dubljeg, odnosno višeg sloja značenja - dubinsko-psihološkog, etičkog, filozofskog i metafizičkog - kao i da u sebi nose ključ za razumijevanje tih nivoa, pomažući nam da dopremo do smisaone jezgre Majstora i Margarite. Oni, između ostalog, osvijetljavaju „tamna mjesta“ bulgakologije i pružaju svoj odgovor na ključne probleme, poput nedovršenosti Bulgakovljevog „oproštajnog romana“ i pitanja zašto Majstor nije zaslužio „svjetlost“ već „spokoj“, pri čemu osvijetljavaju i čuvene maksime, od tvrdnje đavola Volanda da „rukopisi ne gore“ do Ješuinog (to jest Kristovog) opažanja da je „kukavičluk jedan od najvećih poroka“. Snovi, štaviše, odražavaju strukturu romana, javljajući se na svim ravnima dešavanja: jerušalaimskoj, moskovskoj i mističnoj, pa se kroz njih prelamaju osnovne teme i najznačajniji motivi Majstora i Margarite: od tematizacije problema vlasti, njenog odnosa prema pojedincu i vražjim mehanizmima kojima pribjegava i zdušno se njima koristi (san Nikanora Ivanoviča Bosog), preko teme ljubavi - aktivne i pasivne (Margaritin san), umjetnosti i istine (snovi Ivana Bezdomnog), do sagledavanja važnosti ličnosti, teme iskupljenja, motiva probuđene ljudskosti i savjesti, kao i pitanja mogućnosti suštinskog, unutrašnjeg preobražaja čovjeka i dosezanja slobode (snovi Pontija Pilata). Problematizujući odnos dobra i zla, svjetlosti i tame, Boga i Vraga, i pitajući se o ljudskoj prirodi u ovom svijetu, ali i o vječnosti, Bulgakovljev roman potiče čitatelja da prevaziđe pojednostavljenu, crno-bijelu sliku o dobru i zlu i sagleda odnos ovih principa na novi, plodotvorniji način, pozivajući ga da svoj život u ovostranosti ne izjednačava sa prolaznim, banalnim i relativnim, već da ovdje i sada uspješno ostvari kontakt sa beskonačnim, apsolutnim i besmrtnim, što dobrim dijelom može biti učinjeno upravo posredstvom snova.