STUBOVI SRPSKE PROSVETE: srpske srednje škole u Osmanskom carstvu 1878-1912

Srbi u Osmanskom carstvu, inicijativom srpske države, započeli su krajem 19. veka intenzivnu borbu za svoje duhovno oslobođenje, koje je preduslov svake druge slobode. Država Srbija se trudila da pomogne svojim sunarodnicima, nepriznatim od Turaka u nacionalnom smislu, suočenim sa sve ekspanzivnijom bugarskom propagandom, neprijateljskim odnosom Vaseljenske patrijaršije i sve većim arbanaškim terorom. Da bi opstali, morali su da vode mirnu borbu koja je podrazumevala otvaranje škola, osnovnih i srednjih, osnivanje knjižara, štampanje udžbenika, kao i rad crkveno-školskih opština. To je bio najbolji put da srpski narod očuva svoj nacionalni identitet i maternji jezik, jer bi gubitak jezika, kao najvažnijeg segmenta etničkog identiteta, doprineo bržoj asimilaciji. Prosvećivanje srpskog naroda bilo je moguće temeljnom reorganizacijom školstva, a ključnu ulogu u tom poslu imali su prosvetni radnici. To su bili ne samo učitelji i profesori već i nacionalni delatnici, prosvećeni i obrazovani pedagozi, koji su vaspitavali mladi naraštaj i formirali ga u građanskom i kulturnom pogledu.