SAN I DONJI SVIJET

„Čemu sliči san?“ Još od tog Aristotelovog pitanja iz antike, pejzaž sna možemo prikazati samo kroz analogije, usporedbe, metafora. Ili mu pak - kao što u ovoj provokativnoj studiji sugerira James Hillman - možemo prići tako što ćemo odustati od svakog pokušaja da ga racionaliziramo i prevedemo na dnevni jezik - drugim riječima, od onoga što se, doduše, suprotnim metodama, dogodilo u slučaju Freuda i Junga. Za Hillmana se rješenje tog problema sastoji u okretanju mitologiji kao onoj pravoj, čistoj „psihologiji antike“ i čitanju sna kao dimenzije „Donjeg svijeta“, koji je nevidljivo isprepleten s Gornjim svijetom. Da bi nas pratio u taj noćni silazak u „drugi svijet“, Hillman pribjegava ogromnom naslijeđu arhaičnih tradicija, od one egipatske (koja podzemni svijet prikazuje kao kraljevstvo u kojem mrtvi hodaju s glavom nadole), preko rimske do indijske. U tim ritualim i mitovima, mnogo više nego u suvremenoj psihološkoj praksi - koja uvijek pomalo boluje od redukcionizma - srešćemo se s predstavama koje nam, čak i danas, mogu više pomoći u onoj „tihoj borbi na pragu“ koja predstavlja naš odnos sa snovnom realnošću. Razvijajući u dubinu Jungove ideje o kolektivnom nesvjesnom, Hillman se vraća klasičnim teorijama u smislu poetke mitologije. On naš snovni život dovodi u vezu s mitovima Donjeg sveta - mračne strane duše, njenih predstava i sjenki - kao i s bogovima i figurama smrti. To vodi re-viziji tumačenja sna u odnosu na psihologiju „umiranja“. Knjigu zaključuje dugim nizom konkretnih snovnih predstava i tema iz psihološke prakse.